Zaparcia u dzieci

Za zaparcie uważa się oddawanie twardych i zbitych stolców, trudność z defekacją oraz konieczność wzmożonego wysiłku przy wypróżnieniu. W przypadku dzieci przedszkolnych i starszych zaparcie bardzo często wiąże się również z wydłużeniem odstępów pomiędzy defekacjami powyżej 3 dni. Należy jednak podkreślić, że samo rzadkie oddawanie stolca nie może być od razu utożsamiane z zaparciem. Niektóre dzieci mają po prostu mniejszą potrzebę wypróżniania w porównaniu z ich rówieśnikami. Istotnym wykładnikiem jest tutaj przede wszystkim ból podczas wypróżniania, a także twardość i suchość oddawanych stolców. Zaparcie u dzieci może utrzymywać się przez dowolny okres. Niekiedy jest to tylko jeden dzień, w inny przypadkach – może ono trwać znacznie dłużej.

Jakie mogą być przyczyny zaparć?

Przyczyny zaparć mogą być przeróżne. Najczęściej sa to jednak błędy dietetyczne. Chodzi tu przede wszystkim o stosowanie diety ubogiej w błonnik oraz wystarczającą ilość płynów. Okresowe zaparcia mogą towarzyszyć rozwojowi danej choroby lub okresowi tuż po jej wyleczeniu. Przyczyną zaparć może być także działanie niektórych leków. Istotny okazuje się ponadto fakt, że w przypadku małych dzieci do zaparć może dojść w wyniku nauki korzystania z nocnika. Niektórzy rodzice wywierają na dzieciach zbyt silną presję, doprowadzając tym samym do bardzo stresującej dla nich sytuacji. Niekiedy zaparcia są także wynikiem dyskomfortu, jakie odczuwa dziecko, kiedy musi skorzystać na przykład z publicznej toalety, czy usiłując wypróżnić się w innym miejscu, poza domem. Im dłużej stolec jest wstrzymywany, tym też staje się bardziej suchy i twardy, a wypróżnienie okazuje się znacznie trudniejsze i bardziej bolesne. Jeżeli zaparcie u dziecka staje się przewlekłe, a domowe sposoby okazują się nieskuteczne, należy poszukiwać przyczyn medycznych, choć są one raczej rzadkie. Mowa tu między innymi o niedoczynności tarczycy, czy nieprawidłowości rdzenia kręgowego.

Leczenie

Jeżeli przyczyną zaparcia u dziecka jest problem medyczny, należy go najpierw zidentyfikować, a następnie usunąć nagromadzny w odbytnicy stolec, najczęściej za pomocą lewatywy. Aby zapobiec nawrotom zaparć, należy zadbać o odpowiednie i długotrwałe leczenie domowe. Jaka jest zatem rola rodziców?

Zadaniem rodziców jest przede wszystkim dostarczenie do diety dziecka odpowiedniej ilości błonnika. Należy upewnić się, czy nasze dziecko ma zapewniony w codziennym jadłospisie chleb pełnoziarnisty, kaszę, świeże i suszone owoce, rośliny strączkowe oraz jarzyny. Oczywiście należy przy tym pamiętać o dostarczaniu pewnych produktów żywieniowych dostosowanych do wieku dziecka. Jeżeli wzbogacamy w tym celu dietę małego dziecka, musimy zadbać o odpowiednie rozdrobnienie lub pokrojenie niektórych składników, na przykład suszonych owoców, grochu, czy fasoli. Starsze dzieci powinny spożywać także surowe jarzyny oraz sałatki. Otręby pszenne okażą się bardzo dobrym czynnikiem przeczyszczającym (przed ich zastosowaniem należy jednak zasięgnąć opinii lekarza).

Niezwykle ważne okazuje się również podawanie odpowiedniej ilości płynów. Nie każdy rodzic zdaje sobie sprawę z tego, że małe dzieci, które zostały odstawione od piersi, bądź nie są już karmione butelką, przyjmują znacznie mniej płynów, niż miało to miejsce dotychczas. Niekiedy okazuje się nawet, że ilości te nie są w stanie zaspokoić ich codziennych potrzeb. Małe dziecko powinno pić co najmniej jeden litr płynów dziennie. Można podawać dziecku wodę, sok owocowy, czy mleko, pamiętając jednak o tym, że maksymalna ilość mleka powinna sięgać trzech szklanek dziennie, gdyż zawarte w mleku sole wapnia przyczyniają się do twardnienia stolca. Oprócz ułożenia i stosowania odpowiedniej diety, niezwykle ważna jest także aktywność ruchowa. Jako rodzice nie możemy dopuścić do tego, by nasze dziecko cały dzień spędzało w wózku, czy razem z nami w samochodzie. Warto zadbać o codzienną zabawę z dzieckiem na świeżym powietrzu, na podłodze w pokoju, czy nawet na małej sali gimnastycznej.

Stosowanie czopków przeciwko zaparciu zawsze wcześniej powinno być skonsultowane z lekarzem. W niektórych przypadkach może to doprowadzić wręcz do nasilenia zaparć. Niekiedy pomocne może okazać się natomiast nałożenie niewielkiej ilości wazeliny w okolicach odbytu dziecka. Pomoże to w wydostaniu się stolca na zewnątrz.

W ramach rutynowej profilaktyki zdrowotnej należy zatem zadbać przede wszystkim o dostarczenie odpowiedniej ilości błonnika, płynów oraz zapewnienie dziecku aktywności ruchowej. Należy przy tym pamiętać, że nie opanowane zaparcia mogą być przyczyną wielu, późniejszych dolegliwości, także w wieku dorosłym. Nieregularne oddawanie stolca, w dodatku z wysiłkiem, może doprowadzić do bolesnych pęknięć powstających w okolicach odbytu. Szczeliny te bardzo często krwawią. Niewłaściwe nawyki związane z wypróżnianiem mogą także doprowadzić do poważnych problemów związanych z zaparciami. Przykładem mogą być tutaj żylaki odbytu, znane jako hemoroidy.

Kiedy powinniśmy wezwać lekarza?

Rodzic powinien wezwać lekarza, jeśli jego małe dziecko nie oddało stolca przez cztery lub pięć dni. Wskazaniem do wizyty lekarskiej są także towarzyszące zaparciu bóle brzucha lub wymioty, a także suchość i twardość oddawanych stolców. Niepokojąca może być także sytuacja, jeśli zaparcie u dziecka jest przewlekłe, a stosowane dotąd domowe sposoby okazały się nieskuteczne lub, kiedy w stolcu widoczna jest krew. W takich sytuacjach lekarz musi wykonać odpowiednie badanie, celem wykluczenia pewnych zaburzeń organicznych oraz ustalenia najlepszego sposobu leczenia w danym przypadku.