Liszajec zakaźny

Liszajec zakaźny należy do najczęściej występujących chorób skóry u małych dzieci. Jest to bakteryjne powierzchowne zakażenie skóry, które charakteryzuje się dużą zakaźnością. Występuje zwłaszcza w okresie ciepłych oraz wilgotnych miesięcy letnich, głównie u dzieci w wieku od dwóch do sześciu lat. Liszajec zakaźny jest chorobą typową szczególnie dla dużych zbiorowisk dzieci, dlatego też tak często występuje w wieku przedszkolnym i szkolnym. Do zarażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, a także poprzez dotyk zainfekowanych przez nią rzeczy. Zmiany, które pojawiają się u dzieci ogólnie zdrowych, można dosyć łatwo wyleczyć. Inaczej jest natomiast w przypadku noworodków oraz dzieci wykazujących obniżoną odporność organizmu – w takich sytuacjach liszajec może okazać się bardzo niebezpieczny.

Przyczyny

Liszajec zakaźny wywołują gronkowce oraz paciorkowce. Przedostają się one zwykle na skórę dziecka w wyniku kontaktu z inną osobą zakażoną liszajcem, na przykład poprzez dotyk jej palców, ręczników, czy ubrań. Do zakażenia może także dojść w wyniku kąpieli w zanieczyszczonych jeziorach, rzekach, czy innych zbiornikach wodnych. Liszajec zakaźny bardzo często występuje u dzieci, które posiadają inne zmiany skórne z towarzyszącym im świądem. Dotyczy to między innymi atopowego zapalenia skóry, świerzbu, czy ukąszeń owadów.

Objawy

Infekcja objawia się pęcherzykami, które początkowo są małe i nieliczne. Szybko jednak rozprzestrzeniają się i wypełniają się mętnym płynem. Pęcherze te z czasem pękają i pokrywają się strupami w kolorze miodu. Bakterie są przenoszone poprzez ręce dziecka również na inne części jego ciała, w związku z czym stosunkowo szybko powstają nowe ogniska chorobowe. Liszajec najczęściej występuje na twarzy oraz dłoniach dzieci. Chorobie tej nie towarzyszy raczej złe samopoczucie. Jedynym, uciążliwym objawem może być niewielki świąd. Czasem pojawia się także podwyższona temperatura. Zmiany skórne ustępują zazwyczaj bez pozostawiania po sobie blizn.

Diagnostyka

Rozpoznanie liszajca zakaźnego opiera się przede wszystkim na wywiadzie lekarskim oraz przeprowadzeniu badania fizykalnego. Oprócz informacji zebranych na podstawie wywiadu z pacjentem, niezwykle ważnym czynnikiem, umożliwiającym rozpoznanie choroby, może być obecność atopowego zapalenia skóry, czy świerzbu. Choroby te mogą bowiem wykluczyć liszajca zakaźnego jako podstawową przyczynę zmian pojawiających się na skórze chorego. W niektórych przypadkach pojawiające się na skórze dziecka strupy stanowią objaw wtórny drapania i uszkodzenia skóry, co prowadzi do wniknięcia drobnoustrojów i rozwoju wtórnej infekcji.

Niekiedy, w ramach postawienia prawidłowej diagnozy, konieczne jest także przeprowadzenie badania mikroskopowego. W tym celu należy pobrać wymaz ze zmian powstałych na skórze. Oprócz tego wykonuje się również posiew oraz antybiogram. Dzięki temu możliwa jest ocena wrażliwości bakterii na działanie konkretnych antybiotyków, co pozwala na zastosowanie w terapii preparatów, które wykazują skuteczne działanie wobec wykazanego w posiewie szczepu bakterii.

Leczenie

Celem zapobiegnięcia powstania niepożądanych powikłań, konieczne jest podjęcie możliwie najszybszego leczenia. Postępowanie polega przede wszystkim na poprawie stanu higieny. Należy często myć ręce i zadbać o codzienne kąpiele z użyciem specjalnych mydeł przeciwbakteryjnych. Pomocne okaże się również stosowanie różnego rodzaju preparatów odkażających. Przy zaobserwowaniu pierwszych wykwitów na skórze dziecka, wskazane jest miejscowe stosowanie przeciwbakteryjnych środków, takich jak: Bactroban, Mupirox, czy Fucidin. Zalecane są także specjalne maści z antybiotykami. Zakładanie opatrunków uchroni dziecko przed dalszym przenoszeniem zakażenia.

Wczesne rozpoczęcie leczenia pozwala na stosunkowo szybkie ustąpienie zmian. Jeżeli na skórze dziecka pojawiają się jednak liczne, rozległe i nasilone zmiany, konieczna jest wizyta u dermatologa, który zaleci leczenie ogólne antybiotykiem wraz z miejscowym stosowaniem odpowiednio dobranych preparatów. Lekiem z wyboru w ramach miejscowego stosowania jest mupirocyna, a jej skuteczność jest porównywalna do działania leków stosowanych doustnie. Preparat ten należy nakładać 4-5 razy dziennie.

Elementem uzupełniającym terapię może być również stosowanie okładów odkażających. W celu złagodzenia objawów pomocne okażą się także kąpiele z dodatkiem antybakteryjnych środków. Dzięki takim kąpielom rany na skórze dziecka będą się znacznie szybciej goić. Dziecko powinno także używać tylko i wyłącznie swojego ręcznika.

Zadania rodziców

Najważniejszą rolą rodziców jest przede wszystkim szybkie zauważenie pierwszych ognisk liszajca zakaźnego i podjęcie pierwszych, skutecznych działań. W tym celu należy wzmożyć rygor higieniczny i możliwie najszybciej zastosować środki odkażające. Na początku pomocna może okazać się na przykład kąpiel z dodatkiem nadmanganianu potasu. Rodzice powinni także odizolować chore dziecko od innych dzieci, pamiętając o tym, że liszajec jest chorobą o dużej zakaźności. Dziecko nie powinno w tym czasie uczęszczać do przedszkola ani do szkoły.

Przed podjęciem jakichkolwiek, późniejszych działań w ramach dalszego leczenia, należy uzyskać potwierdzenie od lekarza, że występujące na skórze dziecka zmiany są rzeczywiście liszajcem zakaźnym. Jeżeli lekarz uzna  to za konieczne, należy rozpocząć miejscowe leczenie z wykorzystaniem przepisanych preparatów, a nikiedy zastosować także antybiotykoterapię.

Rodzice powinni szczególnie pamiętać o codziennym przestrzeganiu wszystkich zasad higieny. Chodzi przede wszystkim o częste mycie rąk, zmianę bielizny i pościeli, a także o stosowanie dezynfekujących kąpieli. Dotyczy to nie tylko chorego dziecka, lecz także wszystkich domowników.