Autyzm

Autyzm – co to jest i jakie są jego objawy?

Autyzm stanowi najczęstszą formę zaburzeń rozwoju psychicznego w okresie dzieciństwa. Jest to przede wszystkim zaburzenie neurorozwojowe, odnoszące się szczególnie do interakcji społecznych oraz procesu komunikacji. Dziecko z autyzmem ma pewien, stereotypowy repertuar zachowań. Dzieci dotknięte autyzmem charakteryzują się w głównej mierze upośledzoną komunikacją słowną, ograniczonym zainteresowaniem i kontaktem wzrokowym, niemożnością zinterpretowania niewerbalnych sposobów porozumiewania się oraz upośledzeniem interakcji społecznych.

Objawy autyzmu można zaobserwować już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Istotnym symptomem choroby jest brak kontaktu wzrokowego z matką, a także brak radosnej i żywej reakcji na jej widok, czy gesty. U dziecka autystycznego zdecydowanie gorzej rozwija się mowa, a w niektórych przypadkach jest ona całkowicie zahamowana w pewnym okresie jego życia. Nawet jeżeli dziecko zaczyna w końcu mówić, nie wykorzystuje tego do porozumiewania się z innymi ludźmi oraz do zwrócenia uwagi na siebie.

Dziecko autystyczne bardzo często nie jest w stanie spełniać poleceń, a także wykonywać nawet drobnych czynności. Zdaje się funkcjonować tak, jak gdyby nie istnieli wokół niego inni ludzie. Wykazuje także tendencje do mniejszego zaangażowania w zabawy naśladowcze. Częstym jego zachowaniem jest uderzanie głową, gryzienie się, krzyk i inne, nieopanowane czynności. Dziecko z autyzmem można w skrócie opisać jako smutne, nieobecne, niedostępne i nieczułe. W większości przypadków objawy autyzmu ujawniają się przed trzydziestym miesiącem życia dziecka.

Przyczyny autyzmu

Przyczyny tej choroby nie zostały do końca wyjaśnione. Istotną rolę z pewnością odgrywają uwarunkowania genetyczne, a także czynniki przyczyniające się do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w życiu płodowym. Do czynników tych zalicza się między innymi palenie papierosów podczas ciąży, przyjmowanie niektórych leków, przedwczesny poród, czy niedotlenienie. Do innych czynników przyczynowych zalicza się również: przechorowanie przez matkę różyczki podczas ciąży oraz uszkodzenia mózgu płodu w późnej ciąży. W większości przypadków jednak przyczyna autyzmu u dziecka pozostaje nieznana.

Kto jest podatny?

Szacuje się obecnie, że około 4 na 10 000 dzieci dotkniętych jest autyzmem. Dzieci z ta chorobą pochodzą z różnorodnych środowisk oraz grup etnicznych. Zdecydowanie częściej na autyzm chorują jednak chłopcy. Choroba ta jest ponadto powszechniejsza u dzieci, które cierpią na fenyloketonurię, zespół łamliwego chromosomu X, a także na choroby metaboliczne mózgowia i niektóre nieprawidłowości strukturalne. Autyzm często dotyczy także rodzeństwa dzieci chorych.

Leczenie autyzmu

Konieczne jest podjęcie indywidualnej terapii w każdym, pojedynczym przypadku choroby. Najważniejszym celem leczenia autyzmu jest przede wszystkim zapewnienie dziecku prawidłowego rozwoju, w stopniu możliwie największym. Należy zatem zadbać o rozwijanie umiejętności językowych dziecka, jego uczenia się oraz społecznego funkcjonowania. Konieczne jest także zbadanie słuchu autystycznego dziecka, w celu upewnienia się, czy pojawiające się objawy nie są przypadkiem związane z jego utratą.  W większości przypadków nie ma konieczności przeprowadzenia skomplikowanych badań celem zdiagnozowania autyzmu. Istnieje wiele, różnych sposobów, zakładających leczenie tej choroby.

Niektóre z nich poparte są wieloletnimi badaniami naukowymi, inne z kolei opierają się również na alternatywnych rozwiązaniach. Należy przy tym szczególnie podkreślić, że żadna terapia nie jest w stanie całkowicie wyleczyć dziecko z autyzmu. Niektóre sposoby leczenia mogą jedynie nieco zmodyfikować przebieg tej choroby. Każda z metod może ponadto inaczej oddziaływać na różne dzieci.

Sposoby leczenia, które odniosły dotąd największe sukcesy i stosowane są na największą skalę, opierają się przede wszystkim do modyfikacji zachowania dziecka, która polega na nagradzaniu go za stosowne zachowanie oraz brakiem nagród w przypadku zachowania niewłaściwego, stosowaniu leków w ramach specyficznych objawów autyzmu, a także motywacji dziecka, zmierzającej do znalezienia jego obszaru zainteresowań. Nie wolno przy tym jednak stosować presji i za wszelką cenę dążyć do osiągnięcia zamierzonych rezultatów. Należy zatem nagradzać próby mówienia dziecka, nawet wtedy, jeśli ich wyniki są dalekie od przyjętego przez nas progu dokonań. Pozytywne wzmocnienia będą zachęcać dziecko do ponownej próby i dalszego działania.

Jaka jest rola rodzica?

Każdy rodzic wychowujący dziecko autystyczne, powinien czym prędzej zwrócić się do psychiatry lub psychologa dziecięcego mającego doświadczenie w pracy z dziećmi cierpiącymi na tę chorobę. Ważnym krokiem ku pomocy dziecku oraz poradzeniu sobie z jego wychowaniem, jest zdobycie i przyswojenie możliwie największej ilości informacji na temat autyzmu. Każdy rodzic powinien także ściśle współpracować z terapeutą jego dziecka. Konieczne jest ponadto wspieranie, okazanie cierpliwości i troski, zwłaszcza w nauczaniu go nowych umiejętności. Pomocne w terapii okaże się również okazywanie dziecku akceptacji oraz bezwarunkowej miłości.

Rokowanie

Rokowanie zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, a także stopnia nasilenia problemów, które jej towarzyszą. Pzy zastosowaniu wszechstronnych oraz intensywnych działań, nie tylko ze strony specjalistów, ale przede wszystkim ze strony rodziców, można w znaczącym stopniu pomóc dziecku w poprawie jego umiejętności komunikacyjnych oraz zachowań społecznych. Niezwykle ważne jest odpowiednie przeprowadzenie terapii medycznej, w tym psychologicznej, nauki mowy oraz fizykoterapii. Niektóre dzieci potrzebują opieki innych osób przez całe życie, inne jednak czynią znaczne postępy w nauce i mogą tym samym chodzić do szkoły, zdobywać wykształcenie, a nawet podjąć pracę w przyszłości. Jedynie niewielka część osób chorujących na autyzm jest w stanie założyć rodzinę. W takich przypadkach konieczne jest jednak poradnictwo genetyczne, gdyż istnieje ryzyko, że potomstwo również będzie chorowało na autyzm.